Phân tích, so sánh các hình thức làm việc ở Nhật Bản giúp lựa chọn công việc phù hợp

Sang Nhật làm việc nhưng không hiểu rõ hình thức làm việc ở Nhật là gì chính là làm ảnh hưởng trực tiếp tới quyền lợi của bản thân. Mỗi hình thức làm việc khác nhau sẽ có một quyền lợi nhất định mà những hình thức khác không có.

Morning Japan sẽ cung cấp tổng hợp về các hình thức làm việc ở Nhật để bạn có thể hiểu rõ hơn. Mỗi khi ứng tuyển vào vị trí nào cũng sẽ hiểu rõ mình đang với hình thức nào, quyền lợi ra sao.

1. Một số khái niệm liên quan đến hình thức làm việc ở Nhật

Trong bài viết, Morning Japan có sử dụng một số thuật ngữ sau:

• Công ty phái cử/ môi giới/ tuyển dụng/ giới thiệu: là công ty trung gian, chuyên cung cấp nhân sự cho các công ty, doanh nghiệp đang cần nhân sự

• Nhân viên phái cử: là nhân viên được công ty phái cử/ môi giới giới thiệu việc làm và cử đến các công ty, doanh nghiệp đang cần nhân sự.

• Công ty khách hàng: là công ty, doanh nghiệp đang cần nhân sự, làm việc với công ty phái cử để nhận nhân sự.

2. Phân loại hình thức làm việc

Ở Nhật Bản, người lao động có thể lựa chọn một trong hai hình thức làm việc: nhân viên chính thức và nhân viên không chính thức.

Nhân viên không chính thức gồm có:

• Nhân viên part-time
• Nhân viên thời vụ
  
• Nhân viên hợp đồng
• Nhân viên phái cử
• Freelancer

2.1. Nhân viên chính thức

Nhân viên chính thức là nhân viên được tuyển dụng trực tiếp bởi các doanh nghiệp, làm việc với công ty lâu dài, hợp đồng là vô thời hạn, tính tiền lương theo tháng.

Nhân viên chính thức đảm bảo 3 yếu tố:

• Ký hợp đồng vô thời hạn
• Làm việc toàn thời gian
• Tuyển dụng trực tiếp bởi công ty cần nhân sự (mà không thông qua một công ty/tổ chức nào khác)

2.2. Nhân viên không chính thức

Nhân viên không chính thức sẽ chỉ đáp ứng được một trong 3 yếu tố của nhân viên chính thức.

Cụ thể:

• Nhân viên part-time: làm bán thời gian, được tuyển dụng trực tiếp bởi công ty cần nhân sự, tính tiền lương theo giờ.

• Nhân viên thời vụ: thời gian làm việc ngắn (tùy theo yêu cầu của công ty), làm toàn thời gian, được tuyển dụng trực tiếp bởi công ty cần nhân sự.

• Nhân viên hợp đồng: làm việc theo thời gian ký hợp đồng (6 tháng đến 3 năm), làm toàn thời gian hoặc theo sự thỏa thuận giữa nhân sự và công ty, được tuyển dụng trực tiếp bởi công ty cần nhân sự

_ Hết hợp đồng có thể chuyển việc

_ Hợp đồng dài nhất 3 năm

_ Những công việc đòi hỏi chuyển môn cao hoặc những người trên 60 tuổi thì hợp đồng có thời hạn 5 năm

• Nhân viên phái cử: là người thuộc công ty tuyển dụng, khi công ty khác cần một vị trí nhất định, công ty tuyển dụng đó sẽ phái cử nhân viên này đến làm việc cho công ty đó.

_ Đặc điểm nhân viên phái cử: làm việc theo thời gian ký hợp đồng (6 tháng đến 3 năm, tùy thuộc vào công ty cần vị trí đó), làm toàn thời gian hoặc bán thời gian,  được tuyển dụng gián tiếp (bởi công ty tuyển dụng). Hết hợp đồng, nhân viên phái cử sẽ được công ty tuyển dụng tìm công việc khác.

3. Sự khác nhau giữa nhân viên hợp đồng và nhân viên chính thức

	Nhân viên chính thức	Nhân viên hợp đồng
Thời hạn hợp đồng	Không có thời gian quy định cụ thể, làm việc cho đến khi nghỉ hưu hoặc muốn sang công ty khác làm	Có thời gian quy định cụ thể. Tối đa là 3 năm. Với những công việc đòi hỏi chuyển môn cao và những người trên 60 tuổi thì hợp đồng có thời hạn 5 năm
Thời gian làm việc	Làm theo thời gian quy định của công ty VD: 8h30 sáng đến 5h30 chiều	Tùy thuộc vào cá nhân ứng viên, có thể trao đổi cụ thể với công ty
Số lượng hợp đồng	Chỉ làm cho một công ty duy nhất nên chỉ có 1 hợp đồng	Có thể làm cho nhiều công ty, ký hợp đồng cùng một lúc với nhiều công ty
Công tác	Phụ thuộc vào phía doanh nghiệp Không giới hạn địa điểm làm việc Có thể di chuyển nhiều nơi, làm việc ở nhiều nơi	Trong hợp đồng, công ty có ghi địa chỉ làm việc Thường chỉ làm ở một địa điểm nhất định, ít thay đổi

? Nếu nhân viên hợp đồng ký hợp đồng và làm việc được 5 năm thì có được lên nhân viên chính thức không?

Nhân viên hợp đồng làm việc được 5 năm sẽ không được lên nhân viên chính thức, chỉ là nhân viên hợp đồng vô thời hạn. 

Theo luật Hợp đồng lao động của Nhật Bản, bản chỉnh sửa năm 2013 có chỉ ra:

Nhân viên ký hợp đồng lao động có thời hạn từ 6 tháng đến 1 năm, đã làm việc trên 5 năm nếu có nguyện vọng làm việc tiếp ở công ty, dù là nhân viên part-time, phái cử… đều có thể chuyển sang hợp đồng vô thời hạn.

Áp dụng từ tháng 4 năm 2018.

Nếu bạn là nhân viên hợp đồng và đã làm việc trên 5 năm, bạn có thể gia hạn hợp đồng và ký hợp đồng vô thời hạn. Trong trường hợp phía công ty bạn đang làm có nhu cầu tiếp tục tuyển dụng bạn để làm việc).

4. So sánh nhân viên chính thức và nhân viên hợp đồng

Giống nhau	Nhân viên chính thức và nhân viên hợp đồng đều được
Hình thức tuyển dụng	Tuyển dụng trực tiếp bởi công ty cần nhân sự Nhận lương trực tiếp từ công ty tuyển nhân viên vào
Chế độ bảo hiểm	Chế độ bảo hiểm gồm có tiền trợ cấp và bảo hiểm y tế
Ngày lễ, nghỉ phép	Được hưởng chế độ ngày lễ, nghĩ phép theo quy định Làm thêm ngoài giờ hành chính được trợ cấp. Mức trợ cấp tùy thuộc vào quy định của từng công ty
Sa thải	Theo luật Lao động cơ bản, công ty, doanh nghiệp phải báo trước thông tin sa thải nhân viên trước 30 ngày
Khác nhau	Nhân viên chính thức	Nhân viên hợp đồng
Lương và thưởng	Chế độ lương và thưởng tùy thuộc vào từng doanh nghiệp	Hầu hết chỉ thưởng theo năm. Trong một số trường hợp, dù nhân viên hợp đồng có làm tốt hay không cũng không được thưởng, hoặc thưởng rất ít
Thăng tiến và tăng lương	Xét thưởng và tăng lương theo quy định của công ty	Không được thăng tiến Nếu gia hạn hợp đồng ở công ty đang làm, nhân viên đó vẫn nhận mức lương cũ
Trợ cấp thất nghiệp	Trong luật không quy định, tùy thuộc vào từng công ty	Thường là không có trợ cấp thất nghiệp
Bảo hiểm và trợ cấp	Tùy thuộc vào từng công ty, doanh nghiệp	Tiền trợ cấp và bảo hiểm ít hơn nhân viên chính thức Phí đi lại, trợ cấp tiền nhà… có thể không được trợ cấp hoặc rất thấp
Vay tiền ngân hàng mua nhà	Nhân viên chính thức dễ dàng hơn	Nhân viên hợp đồng gặp khó khăn hơn so với nhân viên chính thức

5. Đặc điểm của người phù hợp với nhân viên hợp đồng

Muốn trải nghiệm nhiều công việc

Nếu bạn muốn trải nghiệm những công việc khác nhau, đa dạng lĩnh vực hoặc làm ở nhiều công ty đa dạng khác nhau thì có thể làm nhân viên hợp đồng.

Hết hợp đồng, bạn hoàn toàn có thể tìm công việc mới và công ty mới để làm.

Muốn làm chủ thời gian

Những bà mẹ có con nhỏ hoặc muốn dành nhiều thời gian cho gia đình có thể lựa chọn làm nhân viên hợp đồng.

Vị trí này sẽ giúp họ cân bằng được cuộc sống cá nhân và công việc hơn. Nhân viên hợp đồng có thể lựa chọn thời gian làm việc phù hợp, chủ động hơn so với nhân viên chính thức.

Những người muốn bay nhảy, tự do, không bị o ép trong một môi trường nhất định cũng có thể làm nhân viên hợp đồng.

Làm việc trong một mức độ nhất định

Thông thường, công việc của nhân viên hợp đồng sẽ không nhiều việc bằng nhân viên chính thức.

Do vị trí nhân viên hợp đồng ít hoặc không được thăng tiến nên con người có xu hướng chỉ làm đúng và đủ những việc mình được giao.

Nhân viên hợp đồng ít có nhiều ràng buộc và áp lực với công việc so với nhân viên chính thức.

Ngược lại, nhân viên chính thức do có cơ hội được thăng tiến, chế độ lương thưởng hấp dẫn hơn, cao hơn nhân viên hợp đồng. Vì vậy, nhân viên chính thức sẽ phải làm nhiều việc hơn, dành nhiều thời gian cho công việc hơn.

? Chú ý gì khi làm nhân viên hợp đồng?

Chế độ từ hợp đồng lên chính thức

Là nhân viên hợp đồng nếu muốn trở thành nhân viên chính thức, bạn cần xem xét và hỏi rõ thông tin về hai điều sau:

Một, chế độ lên chính thức của công ty bạn đang làm hiện tại như thế nào? Bởi chế độ này tùy thuộc vào từng công ty, không phải công ty nào cũng cho nhân viên từ hợp đồng lên chính thức.

Thông thường, nhân viên hợp đồng ký hợp đồng từ 6 tháng đến 1 năm trở lên và đã làm việc được 5 năm sẽ được cân nhắc để ký hợp đồng vô thời hạn.

Hai, phân biệt rõ: nhân viên hợp đồng ký hợp đồng vô thời hạn không có nghĩa là trở thành nhân viên chính thức. 

Bạn hãy hỏi kỹ phía công ty rằng mình sẽ trở thành nhân viên hợp đồng vô thời hạn hay nhân viên chính thức.

Công ty bạn làm sẽ quyết định nhân viên hợp đồng lên chính thức sau khi xem xét nhân viên hợp đồng đó đã đạt được thành tích gì trong quá trình làm việc.

Để lên nhân viên chính thức từ nhân viên hợp đồng khá khó. Số lượng nhân viên hợp đồng lên chính thức rất ít.

Gia hạn hợp đồng

Nếu bạn vẫn muốn tiếp tục làm cho công ty đang làm hiện tại lâu dài, hãy kiểm tra xem trong hợp đồng lao động có điều khoản gia hạn hợp đồng không, có điều kiện hay yêu cầu gì không.

Tóm lại, bạn hãy kiểm tra xem trong hợp đồng lao động điều khoản gia hạn hợp đồng và muốn làm chính thức thì điều kiện như thế nào.

6. Điểm mạnh và điểm yếu của nhân viên chính thức, nhân viên phái cử và nhân viên hợp đồng

	Điểm mạnh	Điểm yếu
Nhân viên chính thức	Ổn định Được hưởng khoản trợ cấp, phúc lợi xã hội tốt, bảo hiểm… Được tăng lương định kỳ hàng năm Có thưởng Có cơ hội trau dồi kỹ năng chuyên môn Khi nghỉ hưu, được nhận trợ cấp hưu trí Một số loại trợ cấp khác: bảo hiểm thất nghiệp, … Có nhiều ngày nghỉ phép	Nhiều việc Dễ bị quá tải công việc và stress Không có nhiều thời gian để nghỉ ngơi Có thể phải làm thêm giờ
Nhân viên phái cử	Được làm việc cho các công ty tuyển dụng Có thể chuyển sang làm công việc khác sau khi hết hợp đồng với công ty cần nhân sự Có thể đàm phán về lương với công ty tuyển dụng. Từ đó, công ty tuyển dụng sẽ đảm bảo bạn được trả đúng số lương mà họ đã ghi trong hợp đồng	Có thể bị công ty khách hàng hủy hợp đồng trước thời hạn nếu không đáp ứng đủ yêu cầu Các khoản trợ cấp, thưởng, phúc lợi xã hội ít Ít hoặc không được trợ cấp các khoản phụ: phí đi lại, nhà ở… Không có nhiều ngày nghỉ phép
Nhân viên hợp đồng	Dễ dàng nghỉ việc sau khi hết hợp đồng Có nhiều thời gian cho bản thân, gia đình Chủ động hơn trong thời gian	Không ổn định Các khoản trợ cấp, phúc lợi xã hội không được cao Ít khi được tăng lương định kỳ hàng năm Ít ngày nghỉ phép Dễ bị các công ty hủy hợp đồng do không đáp ứng được nhu cầu công việc của họ

Tổng kết

Trở thành nhân viên chính thức là hình thức làm việc được người lao động Việt mong muốn nhất. 

Bởi nhân viên chính thức có nhiều quyền lợi hơn, về lâu dài sẽ tốt hơn cho người lao động. Tuy nhiên, nhân viên chính thức đồng nghĩa với việc khối lượng công việc, áp lực, stress… là những điều không tránh khỏi.

Nếu bạn muốn một công việc không quá áp lực, muốn thử sức với nhiều công việc, nhiều công ty và môi trường khác nhau có thể làm nhân viên hợp đồng hoặc phái cử. Các chị, các mẹ muốn dành nhiều thời gian cho gia đình hơn có thể làm hình thức nhân viên không chính thức này.

Ngược lại, bạn muốn ổn định, được hưởng những quyền lợi nhất định thì hãy làm nhân viên chính thức. Hình thức nhân viên chính thức được chuộng hơn với nam giới.